Alimenty, czyli świadczenie na utrzymanie, najczęściej przyznawane jest dzieciom, których rodzice nie tworzą wspólnego gospodarstwa domowego, ale w niektórych sytuacjach mogą być także nadane byłym małżonkom, rodzicom czy innym bliskim krewnym. Brak płatności ustalonej sądownie kwoty na rzecz alimentów skutkuje powstaniem zadłużenia alimentacyjnego. Czym ono dokładnie jest? Jak obliczyć zadłużenie i czy ulega ono przedawnieniu? Odpowiedź na te i inne pytania znajdziesz poniżej – sprawdź!

Zadłużenie alimentacyjne – co to takiego?

Gdy całkowitą opiekę nad dzieckiem przejmuje jeden z rodziców, drugi zobowiązany jest do opłacania na jego rzecz alimentów. Są to środki pieniężne przeznaczone na wsparcie finansowe pociechy. Mają one zagwarantować jej zaspokojenie podstawowych potrzeb: wyżywienia, mieszkania, zdrowia czy edukacji. Gdy zobligowany do płatności rodzic nie wypełnia swojego obowiązku, powstaje tzw. zadłużenie alimentacyjne.

Czym ono dokładnie jest? Zadłużenie alimentacyjne to sytuacja, w której osoba zobowiązana sądownie do płacenia określonej kwoty na rzecz utrzymania dziecka nie wypełnia tego obowiązku w ustalonym terminie. Prowadzi to do powstania zaległości finansowych. Zaleganie z płatnościami sprawia, że zadłużenie rośnie, a sytuacja finansowa dziecka i jego opiekuna może ulec pogorszeniu. Jest to szczególnie dotkliwe, gdy sprawujący opiekę rodzic nie jest w stanie samodzielnie pokryć wszystkich kosztów utrzymania pociechy. Co odbija się na jej codziennym funkcjonowaniu. 

W prawie polskim istnieją środki prawne umożliwiające egzekwowanie zaległych alimentów. Zadłużenie to może być dochodzone przez komornika, a w niektórych przypadkach także przez fundusz alimentacyjny, który tymczasowo zastępuje brakujące świadczenia. Osoba zalegająca z płatnościami może zostać ukarana karą grzywny lub ograniczeniem, a w skrajnych przypadkach – nawet pozbawieniem wolności.

Jak sprawdzić zadłużenie alimentacyjne?

Jeśli jesteś wierzycielem i zastanawiasz się, jak sprawdzić zadłużenie alimentacyjne, masz na to kilka sposobów. Najszybszym i najprostszym będzie weryfikacja należności w bazie Krajowego Rejestru Długów – samorządy gminne mają bowiem obowiązek wpisywania dłużników alimentacyjnych do rejestru Biur Informacji Gospodarczej (BIG). Inną możliwością jest kontakt z komornikiem. Wystarczy złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia – w nim komornik poda wysokość zaległych należności. 

A jak sprawdzić zadłużenie w funduszu alimentacyjnym? Dane te pozyskać można w Ośrodku Pomocy Społecznej należącym do gminy, którą zamieszkują dzieci pobierające świadczenie pieniężne.

Jak obliczyć zadłużenie alimentacyjne samodzielnie?

Jak obliczyć alimenty bez kontaktu z OPS czy komornikiem? Możesz stworzyć własny kalkulator alimentów na podstawie obliczenia różnicy między otrzymywanymi wpływami a zasądzoną kwotą świadczenia. Przykładowo: jeśli alimenty wynoszą 1000 zł miesięcznie, a otrzymujesz jedynie 700 zł, to zaległą kwotą jest 300 zł. Wystarczy więc, że pomnożysz 300 zł razy liczbę miesięcy, w których świadczenie było zaniżone, a otrzymasz wysokość długu. 

Jaka jest kolejność spłaty zadłużenia alimentacyjnego?

Ustawa z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w Art. 28. określa kolejność zaspokajania należności z egzekucji od dłużnika alimentacyjnego. Jeśli osoba uprawniona utrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego, w pierwszej kolejności to właśnie on powinien zostać całkowicie spłacony. W następnej kolejności spłacane są zaliczki alimentacyjne do całkowitej spłaty, a potem należności wierzyciela.

Czy zadłużenie alimentacyjne ulega przedawnieniu?

Tak, zadłużenie alimentacyjne może ulec przedawnieniu. Oznacza to, że dług alimentacyjny nie może być już skutecznie dochodzony po upływie określonego czasu. Zależnie od jurysdykcji, przepisy określają ten okres na przykład na 3 do 10 lat, licząc od daty wymagalności płatności. W Polsce reguluje to Kodeks rodzinny i opiekuńczy, według którego zadłużenie alimentacyjne przedawnia się po trzech latach. Należy pamiętać, że dług alimentacyjny u komornika nie ulega przedawnieniu – dopóki komornik prowadzi postępowanie, zobowiązanie pozostaje aktualne. Co więcej, przedawnieniu nie ulega także kwota wypłat z Funduszu Alimentacyjnego.

Dług alimentacyjny a dorosłe dzieci – jak odzyskać zaległy dług alimentacyjny?

Odzyskanie długu alimentacyjnego, gdy dzieci są już dorosłe, jest możliwe, o ile oczywiście nie uległ on przedawnieniu. Jak tego dokonać?

1. Zbierz dokumentację potwierdzającą istnienie długu, np. orzeczenia sądowe, korespondencję z dłużnikiem, dowody na brak płatności.

2. Skontaktuj się z dłużnikiem w celu omówienia możliwości dobrowolnej spłaty długu.

3. Jeśli dłużnik nie chce współpracować, rozważ mediację lub negocjacje w celu osiągnięcia porozumienia pozasądowego. Takie rozwiązanie będzie mniej kosztowne, a często także szybsze.

4. Jeśli podpunkt 3 zawiódł, możesz podjąć kroki prawne. W założeniu sprawy sądowej pomoże Ci adwokat specjalizujący się w prawie rodzinnym.

5. Jeśli uzyskasz wyrok sądowy na swoją korzyść, możliwe będzie rozpoczęcie egzekucji komorniczej, a tym samym – ściągnięcie należnej kwoty. 

Niespłacanie długów alimenacyjnych – konsekwencje

Niespłacenie długów alimentacyjnych prowadzi do wielu poważnych konsekwencji – nie tylko finansowych, ale i prawnych. Najczęściej jest to:

• negatywny wpływ na rejestr kredytowy: niespłacanie długów alimentacyjnych może negatywnie wpłynąć na historię kredytową dłużnika, co będzie utrudniać, a nawet uniemożliwiać uzyskanie kredytu, pożyczki czy karty kredytowej w przyszłości;
• postępowanie sądowe: wierzyciel może zainicjować postępowanie sądowe przeciwko osobie zalegającej z płatnościami, co dodatkowo obciąży ją kosztami sądowymi i prawnymi;
• egzekucja komornicza: gdy płatnik notorycznie unika płacenia alimentów, może dojść do egzekucji należności przez komornika. Dług alimentacyjny u komornika może prowadzić do zajęcia części wynagrodzenia za pracę, oszczędności na koncie bankowym czy nawet dóbr osobistych, które następnie zostaną zlicytowane na poczet długu;
• odpowiedzialność karno-prawna: długotrwałe nieopłacanie alimentów może zostać uznane przez sąd za przestępstwo i skutkować nałożeniem na dłużnika grzywny, a nawet kary pozbawienia wolności;
• ograniczenie praw rodzicielskich: w skrajnych przypadkach brak płatności alimentów może być potraktowany jak zaniedbanie rodzicielskie, a tym samym wpłynąć na ograniczenie lub utratę prawa do opieki nad dzieckiem.

Podsumowanie

Niespłacanie długów alimentacyjnych wiąże się z wieloma konsekwencjami – i tymi prawnymi, i tymi emocjonalnymi. Jeśli dziecku brakuje środków do życia, to ma ograniczone możliwości rozwojowe. To z kolei może powodować niechęć do rodzica, który opóźnia się w płatnościach. Pamiętaj, że zadłużenie alimentacyjne można odzyskać, wystarczy podjąć odpowiednie kroki prawne. A jeśli to Ty jesteś dłużnikiem, nie czekaj – postaw na doradztwo finansowe i pozbądź się ciążących na Tobie należności!