Długi alimentacyjne to w Polsce prawdziwy problem –  z każdym kolejnym rokiem wzrasta liczba osób, które nie regulują zasądzonych alimentów. Płacisz to świadczenie na rzecz dziecka lub byłego małżonka? Powinieneś na bieżąco monitorować stan zadłużenia, żeby nie wpaść w kłopoty. Podpowiadamy, jak to zrobić!

Czym jest obowiązek alimentacyjny?

W ostatnim roku długi alimentacyjne wzrosły w Polsce o 3,2 mld zł, do 13,9 mld zł. Tak wynika z danych BIG InfoMonitor. Niesolidny tata rekordzista ma 45 lat i pochodzi z Wielkopolski, swoim dzieciom winien jest ponad 867 tys. zł.

Alimenty to regularne, obligatoryjne świadczenia, najczęściej na rzecz członków rodziny. Polegają one na zapewnieniu środków utrzymania, a w razie potrzeby także środków wychowania. 

Obowiązek alimentacyjny dotyczy członków rodziny, a mianowicie, krewnych w linii prostej (takich jak dziadkowie, rodzice, dzieci i wnuki) oraz rodzeństwa (bracia i siostry). Pokrewieństwo oznacza istnienie stosunku opartego na pochodzeniu od wspólnego przodka. Ponadto, obowiązek alimentacyjny obejmuje także zobowiązania między małżonkami, a także, w określonych sytuacjach, między byłymi małżonkami. Istnieje także zależność między dzieckiem a mężem matki oraz dzieckiem a żoną ojca. Oznacza to, że dotyczy ona relacji pomiędzy pasierbem a ojczymem lub macochą.

Świadczenia alimentacyjne na rzecz dziecka, które nie jest jeszcze w stanie samodzielnie utrzymać się, są obowiązkiem rodziców.Chyba że dochody z majątku dziecka są wystarczające do pokrycia kosztów jego utrzymania i wychowania. Rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego, argumentując, że stanowiłoby to dla nich nadmierny ciężar. Dziecko ma bowiem prawo do takiego samego poziomu życia jak jego rodzice. Wszystko to jest reguluje w Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Kodeks ten określa ustawowe definicje pokrewieństwa i powinowactwa oraz wzajemne zobowiązania w ramach tych instytucji.

Czym jest zadłużenie alimentacyjne?

Zadłużenie alimentacyjne, czyli brak terminowej spłaty alimentów zazwyczaj na rzecz dziecka lub byłego małżonka, to poważny problem. Może mieć on poważne konsekwencje zarówno dla osoby uprawnionej do otrzymywania świadczenia, jak i osoby zobowiązanej do jego płacenia.

Gdzie sprawdzić zadłużenie alimentacyjne?

Gdy dłużnik nie wywiązuje się ze swojego obowiązku, a próby egzekucji pozostają nieskuteczne przez co najmniej dwa miesiące (tzn. komornik nie jest w stanie ściągnąć z dłużnika pełnej zasądzonej kwoty). To w takiej sytuacji wierzyciel lub osoba działająca w jego imieniu ma możliwość złożenia wniosku o otrzymanie zasądzonej kwoty od gminy. Wniosek ten kierowany jest do Funduszu Alimentacyjnego.

Fundusz Alimentacyjny

Fundusz Alimentacyjny może co miesiąc wypłacać beneficjentowi kwotę, która nie przekracza jednak 500 zł. W przypadku, gdy sąd orzekł alimenty w kwocie większej, to dłużnik ma długi alimentacyjne zarówno u swojego dziecka (wyrównanie do pełnej kwoty alimentów), jak i w Funduszu Alimentacyjnym. Aby dowiedzieć się, jak duża jest kwota długu alimentacyjnego,  skontaktuj się z Ośrodkiem Pomocy Społecznej. W takiej sytuacji wierzycielem długu jest gmina lub miasto, w którym zamieszkują dzieci pobierające świadczenie pieniężne.

Komornik

Informację o swoim długu alimentacyjnym możesz również uzyskać u komornika.
Możesz zostać wpisany do kilku rejestrów, jeśli nie regulujesz płatności świadczeń na rzecz np. swojego dziecka czy byłego małżonka. Np. Rejestr Dłużników Niewypłacalnych, baza Biura Informacji Gospodarczej i Krajowy Rejestr Zadłużonych. W tych bazach znajdują się informacje na temat osób, które opóźniają się w płatności alimentów przez co najmniej pół roku. Osoby tam wpisane mogą napotykać na trudności w uzyskaniu kredytu lub pożyczki, ich prawo jazdy może zostać zawieszone, a zakup towarów na raty być utrudniony.

Czy przedawnienie alimentów jest możliwe?

Przedawnienie alimentów oznacza, że zobowiązanie do świadczenia alimentacyjnego może przestać być dochodzone po upływie określonego czasu. W przypadku alimentów, to dłużnik, czyli osoba zobowiązana do płacenia alimentów, musi sam zwrócić uwagę na to, że dług jest przedawniony i podnieść ten zarzut przed sądem. W innym przypadku, sąd może wydać nakaz zapłaty zaległych alimentów.

Przedawnienie alimentów jest jednak inaczej regulowane niż przedawnienie innych długów. Zobowiązania alimentacyjne same w sobie nie ulegają przedawnieniu w sensie ogólnym. Oznacza to, że zobowiązanie alimentacyjne pozostaje ważne i może być dochodzone przez wierzyciela (np. dziecko uprawnione do alimentów) przez wiele lat, nawet jeśli dług narasta z czasem. W praktyce jednak istnieją ograniczenia czasowe w odniesieniu do odzyskiwania zaległych alimentów po upływie pewnego czasu. Obecne przepisy, obowiązujące od 2015 r., nakładają terminy przedawnienia zaległych alimentów. Jeżeli dłużnik nie uregulował zaległych alimentów przez okres 10 lat, a od ich wymagalności minęło trzy lata, istnieje możliwość, że może zostać uznany za przedawnionego w sądowej procedurze dochodzenia długu. W praktyce oznacza to, że dłużnik może uniknąć konieczności spłaty zaległych alimentów, jeśli wierzyciel nie zgłosił sprawy do sądu w określonym terminie.

Wygaśnięcie prawa do alimentów

Warto zaznaczyć, że w przypadku dzieci prawo do alimentów wygasa dopiero po uzyskaniu przez nie samodzielności. Może być to np. moment osiągnięcia pełnoletniości. Pełnoletnie dziecko może jednak pozwać rodzica. Będzie wtedy dochodzić zaległych alimentów. Nie ma znaczenia to, za jaki okres powstało zadłużenie, a zatem nawet za pierwsze lata swojego życia. Poza tym warto wziąć pod uwagę, że alimenty są świadczeniem regularnym. To oznacza, że każda rata przedawnia się w innym terminie.
Bieg przedawnienia zaległości alimentacyjnych rozpoczyna się dopiero po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniość, czyli po ukończeniu 18 lat.

Podjęcie działań mających na celu odzyskanie alimentów może przerwać bieg przedawnienia. Chodzi np. o wniesienie sprawy alimentacyjnej przed sądem lub działanie mediatora czy komornika. W takim przypadku termin przedawnienia zostaje wyzerowany i rozpoczyna się od nowa. Przedawnienie nie zachodzi w trakcie trwającego postępowania sądowego w sprawie alimentów. Jeśli dłużnik zadeklaruje pisemnie uznanie długu alimentacyjnego, może to przerwać przedawnienie.

Warto pamiętać, że w Polsce za długi alimentacyjne można pójść do więzienia. Zgodnie z prawem, osoba, która uporczywie uchyla się od obowiązku alimentacyjnego i naraża uprawnioną osobę (np. dziecko lub byłą żonę/męża) na brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, może podlegać karze grzywny. Może także podlegać karze ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności do dwóch lat.

Czy dług alimentacyjny można dziedziczyć w spadku?

Zgodnie z art. 28 Ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, dług alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców. Zobowiązanie wygasa z dniem śmierci osoby zobowiązanej do płacenia alimentów lub osoby uprawnionej do ich otrzymywania. Co innego jednak z zaległymi już alimentami. Jeśli dłużnik w chwili śmierci posiadał zaległości w spłatach, to dług ten wchodzi w skład spadku po nim.

Podsumowanie – zadłużenie alimentacyjne

Długi alimentacyjne to poważny problem. Świadomość obowiązków i praw związanych z alimentami jest kluczowa zarówno dla wierzycieli, jak i dłużników. Unikanie płatności alimentów może skutkować wpisem do rejestrów dłużników i konsekwencjami prawnymi, a w skrajnych przypadkach nawet więzieniem. Dlatego ta ważne jest monitorowanie i regulowanie zobowiązań alimentacyjnych na bieżąco.